Spiegel je aan elkaar

Theater is een medicijn. Toeschouwers worden meegevoerd door een geacteerd verhaal, herkennen daardoor situaties en gedrag.

Ze worden ontroerd door het spel en ze leven mee. Toneel kan vervoeren, schokken, een schaterlach uitlokken, verwarren, een brainwave veroorzaken…

Emoties worden opgeroepen en daarna leren mensen ermee omgaan. Aristoteles noemde dat eeuwen geleden catharsis, emotionele zuivering.

De laatste jaren worden in mijn gemeente steeds vaker theatervoorstellingen ingezet om problemen in het sociaal domein aan te pakken. Ik geef een paar voorbeelden: een voorstelling voor pubers op school over het omgaan met alcohol en groepsdruk gaf jongeren het inzicht dat ze zelf kunnen beslissen. En dat het niet de drank is die je cool maakt. Een ander toneelstuk belichtte hoe pijnlijk het is wanneer je als oudere langzaamaan de realiteit verliest, of als kind je ouder ziet vervagen. De zaal werd ermee geconfronteerd dat zorgmedewerkers dagelijks met gevaarlijke situaties en dilemma’s te kampen krijgen.

Beide toneelstukken riepen veel op: toeschouwers waren tot tranen toe geroerd, kinderen zagen dat ze niet alleen zijn. Ze konden reflecteren. Het is belangrijk om iets met die ervaringen van toeschouwers te doen. We zorgen ervoor dat de bezoekers na afloop van zo’n voorstelling altijd kunnen napraten. Mensen kunnen ervaringen delen. Zo worden verbindingen gelegd, nieuwe ideeën uitgewisseld en voelen mensen zich gesterkt. Ze worden meer weerbaar.

Theater brengt bezinning in een tijd van informatieovervloed, voortdurende afleiding en FOMO: fear of missing out. Dat is de kracht van theater! Er is afstand tot het podium en tegelijkertijd is er contact. Daar kan geen scherm of scroll-sessie langs TikTok-filmpjes aan tippen. Ik zou willen dat er op het politieke toneel meer ruimte komt voor theater, want waar besluiten genomen worden is empathie onontbeerlijk.

Soms is die ruimte er. Eind vorig jaar toerde de voorstelling ‘Wie zijn wij?’ door de Achterhoek. Het was een samenwerking tussen gemeenteraadsleden en professionele acteurs. De raadsleden hielden monologen over hun leven als politicus: wat betekent het als je je nek durft uit te steken, wat roept dat op? Wat doe je als je bedreigd wordt met haatmails en de volgende dag toch weer naar de supermarkt moet? De acteurs zoomden in op verschillen en overeenkomsten: wat betekent democratie, voor volksvertegenwoordigers en voor inwoners? Hoe kwetsbaar kan je je voelen in een politieke arena en in de wereld waarin je met de jouwen woont? Het publiek van collega-politici maakte het ademloos mee en ging na afloop in gesprek. Politieke kleur deed er niet toe: mensen vonden elkaar.

In de meeste politieke vergaderingen is de werkelijkheid voor toeschouwers niet goed te volgen. Terwijl ze op het eerste gezicht een debat voeren, vallen vergaderaars continu uit hun rol. Ze bingen nieuws op hun telefoon, spelen online een spelletje, winkelen online of voeren via ‘bilaatjes’ in WhatsApp schaduwvergaderingen. Schermen verstoren het debat en leiden af van beslissingen. Ik wens politici de concentratie toe die nodig is om een toneelvoorstelling te beleven. Ik wens ze contact met inwoners op de publieke tribune. Ik wens ze de bespiegeling op onderwerpen die op de agenda staan. Overigens ben ik van mening dat de verhoging van de btw op cultuur per direct ondubbelzinnig uit de wet moet worden geschrapt.

Deze column verscheen eerder op lokaalbestuur.nl – de website van het Centrum voor Lokaal Bestuur, de bestuurdersvereniging van de PvdA waarvan alle PvdA-volksvertegenwoordigers en bestuurders in de gemeenten, provincies en waterschappen lid zijn. Link naar het originele bericht